Η τεχνητή σπερματέγχυση στο σκύλο...

2014-11-20 16:59

Δεν είναι λίγες οι φορές που η φυσική οχεία στους σκύλους δεν είναι εφικτή για συγκεκριμένους λόγους, όπως θα δούμε και παρακάτω.
Τη λύση στο πρόβλημα έρχεται να δώσει η τεχνητή σπερματέγχυση, μια μέθοδος που τα τελευταία 10 χρόνια έχει γίνει υπόθεση ρουτίνας και της οποίας η αποτελεσματικότητα αγγίζει τα ποσοστά που εμφανίζει η φυσική γονιμοποίηση των τετράποδων φίλων μας.
Η εφαρμοσμένη τεχνολογία στην αναπαραγωγή των σκύλων, έχει αρχίσει από το 18ο αιώνα.Η πρώτη επιστημονικά καταγεγραμμένη τεχνητή σπερματέγχυση (Τ.Σ.) σε σκύλους, είχε γίνει στην Ιταλία από τον Spallanzani και την ομάδα του και είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση τριών κουταβιών.Η εξέλιξη σε αυτό τον τομέα, αλλά και στην εφαρμογή συντήρησης νωπού στην αρχή και κατεψυγμένου στη συνέχεια σπέρματος, για μικρό χρονικό διάστημα, ήταν πολύ αργή. Έτσι το 1969, γεννήθηκε η πρώτη τοκετοομάδα, που προήλθε μετά τη χρήση κατεψυγμένου σπέρματος. Κατά την τελευταία 10ετία, η σπερματέγχυση τείνει να αποτελέσει μία συνήθη διαδικασία στο σκύλο.

Πότε είναι αναγκαία η σπερματέγχυση;
Ο λόγος για τον οποίο οδηγούνται συχνά οι ιδιοκτήτες στον κτηνίατρο, είναι η απόκτηση απογόνων από συγκεκριμένα ζώα, που συνήθως είναι υψηλής γενετικής ή και συναισθηματικής αξίας, στα οποία η φυσική οχεία δεν είναι δυνατή.Η αδυναμία της φυσικής οχείας, μπορεί να οφείλεται στην άρνηση σύζευξης του θηλυκού (γιατί το ζώο είναι άπειρο) ή σε λειτουργική ανικανότητα του αρσενικού λόγω ηλικίας, έλλειψης «libido», παθήσεις των άκρων, αλλά και πάλι λόγω απειρίας. Ένας άλλος λόγος, όμως, που κάνει απαραίτητη τη χρήση της σπερματέγχυσης, είναι η αποφυγή του κινδύνου μετάδοσης ασθενειών, όπως για παράδειγμα του αφροδίσιου μεταδοτικού νεοπλάσματος.

Εξετάσεις και κλινικός έλεγχος
Μετά την προσκόμιση των ζώων στο κτηνιατρείο, θα πρέπει να γίνουν κάποιες επιμέρους διαδικασίες για την εξυπηρέτηση διαγνωστικών αναγκών. Καταρχήν, θα πρέπει να γίνει μία κλινική εξέταση και στα δύο ζώα, για να αποκλειστούν ανατομικά προβλήματα που εμποδίζουν τη φυσική οχεία, τα οποία μπορεί να είναι προβλήματα στον κόλπο του θηλυκού (νεοπλάσματα ή συγγενείς ανωμαλίες του κόλπου που προκαλούν πόνο ή καθιστούν αδύνατη τη συνουσία), ή στο γεννητικό σύστημα του αρσενικού.Στη συνέχεια, εάν ο ιδιοκτήτης ισχυρίζεται ότι το θηλυκό ζώο βρίσκεται σε οίστρο, θα πρέπει να γίνει ένα κολπικό επίχρισμα προς επιβεβαίωση αυτού, αλλά και για να προσδιορισθούν ακριβώς οι «γόνιμες μέρες» της σκύλας.

"Γόνιμες μέρες"
Στα ζώα που παρουσιάζουν φυσιολογικούς οιστρικούς κύκλους, η πρώτη εξέταση πραγματοποιείται την πέμπτη μέρα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων του προοίστρου (παρουσία αιματηρού εκκρίματος από τον κόλπο) και επαναλαμβάνεται κάθε δύο ημέρες, μέχρι να εντοπιστεί ο χρόνος έναρξης του οίστρου.Ο καταλληλότερος χρόνος για την πραγματοποίηση της Τ.Σ., είναι από το μέσο και μέχρι το τέλος του οίστρου. Ο προσδιορισμός των «γόνιμων ημερών» μπορεί να γίνει και με μέτρηση της προγεστερόνης του ορού του αίματος του θηλυκού ζώου, πράγμα το οποίο δεν εφαρμόζεται στη πράξη, καθώς το κόστος είναι υψηλό και παράλληλα είναι απαραίτητη η συνεργασία με κάποιο ενδοκρινολογικό εργαστήριο, το οποίο πρέπει να παρέχει αξιόπιστα και γρήγορα αποτελέσματα.

Έλεγχος σπέρματος
Έπειτα θα πρέπει να εξακριβωθεί η γονιμοποιητική ικανότητα, αλλά και η γονιμότητα του αρσενικού. Αυτό μπορεί να γίνει απλά, συλλέγοντας πληροφορίες από το ιστορικό του ζώου, δηλαδή για προηγούμενες επιτυχείς συνουσίες, αλλά και απόκτηση απογόνων από το συγκεκριμένο ζώο, είτε με μία «δοκιμαστική» σπερματοληψία.Με αυτό τον τρόπο μπορεί να γίνει ένας γρήγορος έλεγχος του σπέρματος (μακροσκοπικά χαρακτηριστικά, ζωτικότητα, κινητικότητα των σπερματοζωαρίων), αλλά μπορεί να ακολουθήσουν και πολλές περαιτέρω εξετάσεις σε περίπτωση που υπάρχει υποψία κάποιου παθολογικού προβλήματος (λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος και ιδιαίτερα του προστάτη, ανωμαλίες των σπερματοζωαρίων κ.τ.λ.).

Μέθοδοι και ποσοστά επιτυχίας
Αφού γίνουν όλα τα παραπάνω και βεβαιωθούμε ότι η σκύλα είναι στη σωστή αναπαραγωγική φάση και ο σκύλος κατάλληλος για σπερματοδότης, προχωρούμε στη σπερματοληψία. Μετά τη συλλογή του σπέρματος, η εναπόθεσή του στη σκύλα, μπορεί να γίνει με απλή ενδοκολπική σπερματέγχυση, με ενδοκολπική σπερματέγχυση με τη βοήθεια ειδικού καθετήρα (OSIRIS gun) και με ενδομητριαία σπερματέγχυση. Από τις παραπάνω μεθόδους, περισσότερο διαδεδομένη είναι η απλή ενδοκολπική, που γίνεται με τη βοήθεια ενός άκαμπτου καθετήρα από πλαστικό υλικό.Οι άλλες δύο, απαιτούν ειδικό εξοπλισμό και εφαρμόζονται μόνο σε εξειδικευμένα εργαστήρια. Η διαδικασία αυτή, επαναλαμβάνεται ανά δύο ημέρες μέχρι το τέλος του οίστρου της σκύλας, το οποίο θα εκτιμήσει ο κτηνίατρος με τα διαδοχικά κολπικά επιχρίσματα που θα κάνει.
Πρέπει να σημειώσουμε, ότι σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί σπέρμα υπό ψύξη ή κατεψυγμένο. Το ποσοστό γονιμότητας που επιτυγχάνεται με τη χρήση νωπού σπέρματος φθάνει περίπου το 60% και ελάχιστα υπολείπεται από αυτό της φυσικής οχείας.

Της Β. Σ. Μαυρογιάννη, Κτηνιάτρου,Υποψήφιας διδάκτορα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Κλινική Μαιευτικής και Αναπαραγωγής