Η διροφιλαρίωση ή σκουληκια της καρδιας...

2014-11-07 14:13

φωτογραφία απο google

Η διροφιλαρίωση του σκύλου είναι μια πολύ σοβαρή παρασιτική ασθένεια, η οποία προσβάλλει την καρδιά του ασθενούς ζώου και μπορεί να έχει μοιραία κατάληξη. Στη χώρα μας και ειδικότερα στο Βορρά (Στερεά, Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη), η διροφιλαρίωση είναι πολύ συχνή και αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας για εκτροφείς και κυνόφιλους.

Ο κύκλος του παρασίτου
Η διροφιλαρίωση, παίρνει το όνομά της από το παράσιτο που την προκαλεί, την Dirofilaria immitis.
Τα ενήλικα (ώριμα) παράσιτα, διαχωρίζονται σε αρσενικά και θηλυκά με μήκος 12-26cm και 19-31cm αντίστοιχα. Βλέπουμε ότι είναι σχετικά ευμεγέθη και ότι τα θηλυκά είναι πιο μεγάλα από τα αρσενικά.
Παρασιτούν στον δεξιό κόλπο και στην δεξιά κοιλία της καρδιάς καθώς και στα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία όπως η οπίσθια κοίλη φλέβα, η πνευμονική αρτηρία κλπ. Με την αναπαραγωγή τα θηλυκά απελευθερώνουν στο αίμα προνύμφες, οι οποίες ονομάζονται μικροφιλάριες α’ σταδίου και κυκλοφορούν στο αίμα του μολυσμένου σκύλου. Από εκεί προσλαμβάνονται από κουνούπια, καθώς αυτά μυζούν αίμα. Μέσα στον οργανισμό του εντόμου οι μικροφιλάριες α’ σταδίου, μετατρέπονται σε μικροφιλάριες β΄ σταδίου και οι μικροφιλάριες γ’ σταδίου, μέσα σε 9 ημέρες.
Για να συμβεί η εξέλιξη αυτή απαραίτητες είναι οι ευνοϊκές συνθήκες περιβάλλοντος και ιδιαίτερα η υψηλή θερμοκρασία. Το κουνούπι λοιπόν που φέρει τις μικροφιλάριες γ’ σταδίου, «τσιμπάει» έναν υγιή σκύλο και αυτές βρίσκουν την ευκαιρία να εισέλθουν στον οργανισμό του. Το σημείο εισόδου είναι το μικροτραύμα που δημιουργεί το κουνούπι στο δέρμα και μιρκοφιλάριες γ’ σταδίου, μετατρέπονται στον οργανισμό του σκύλου και μάλιστα στον υποδόριο ιστό (κάτω από το δέρμα) σε μικροφιλάριες δ’ σταδίου μέσα σε 3-12 ημέρες μετά την μόλυνση. Τότε αρχίζουν να μεταναστεύουν μέσω των μυών στις φλέβες και με την κυκλοφορία του αίματος, φτάνουν στον τελικό τους προορισμό, όπου και ενηλικιώνονται 70-120 ημέρες μετά την μόλυνση. Σε 2-3 μήνες (δηλαδή περίπου 6 μήνες μετά την μόλυνση) παράγονται οι πρώτες μικροφιλάριες α’ σταδίου οι οποίες κυκλοφορούν στο αίμα, μέχρι να εμφανιστεί ένα κουνούπι και ο κύκλος να ξαναρχίσει. Τα ενήλικα παράσιτα ζουν έως και 7,5 χρόνια, ενώ οι μικροφιλάριες α’ σταδίου, περνούν στον πλακούντα (ενδομητρική μόλυνση) και μπορούν ακόμα να αποβληθούν και με το γάλα (γαλακτογενής μόλυνση). Στις περιπτώσεις αυτές, οι μικροφιλάριες α’ σταδίου δεν εξελίσσονται περισσότερο, αλλά μπορεί να κυκλοφορούν στο αίμα για 2,5 έως 5 χρόνια (!!!) καθιστώντας τον σκύλο αυτό μολυσματικό για άλλους.
Υπάρχει και μια περίπτωση, σκύλοι οι οποίοι παρασιτούνται από ενήλικα στην καρδιά, να μην εμφανίζουν μικροφιλάριες στο αίμα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα παράσιτα είναι μόνο θηλυκά ή μόνο αρσενικά ή είναι ενήλικα μεν αλλά πολύ νεαρά για αναπαραγωγή.
Η εξάπλωση της νόσου εξαρτάται απόλυτα από τα κουνούπια, αφού μέσα σε αυτά οι μικροφιλάριες εξελίσσονται. Αυτά άλλωστε μυζούν αίμα και πετούν από σκύλο σε σκύλο. Τα κουνούπια όμως ζουν σε περιβάλλον με υδατοσυλλογές και στάσιμα νερά. Τέτοια περιβάλλοντα υπάρχουν στο βόρειο τμήμα της χώρας μας, ενώ το νότιο τμήμα και τα νησιά έχουν πιο ξηρό κλίμα. Αυτή η κλιματολογική διαφοροποίηση ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο στις νότιες περιοχές, χωρίς όμως να τον εξαλείφει τελείως.
Οι έρευνες έδειξαν πως οι μικροφιλάριες βρέθηκαν σε 4-10 % σκύλων στην Μακεδονία, ενώ μόνο σε ποσοστό 0,6% στην Αθήνα. Επιπλέον κυνηγόσκυλα, τα οποία θα συνοδεύσουν τους ιδιοκτήτες τους στις κυνηγετικές τους εξορμήσεις στη Βόρεια Ελλάδα, θα βρεθούν σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου.

Η παθογόνος δράση
Τα ενήλικα παράσιτα που ζουν στην δεξιά καρδιά (δεξιός κόλπος και δεξιά κοιλία) καθώς και σε μεγάλα αγγεία, προκαλούν αλλοιώσεις στο τοίχωμα των οργάνων αυτών, αλλά κυρίως λειτουργούν ως μηχανικό εμπόδιο στην ελεύθερη ροή του αίματος και στην λειτουργία της καρδιάς. Επίσης τα θηλυκά κυρίως παράσιτα παράγουν ουσίες οι οποίες λειτουργούν σαν αντιγόνα, οι οποίες με τη σειρά τους ωθούν τον οργανισμό στην παραγωγή αντισωμάτων. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο για την διάγνωση της νόσου, αλλά πολλές φορές αυτά τα σύμπλοκα αντιγόνου – αντισώματος προκαλούν ζημιά στα νεφρά. Σε σπάνιες περιπτώσεις έχουν εντοπιστεί ακόμα και σε αρτηρίες του εγκεφάλου, ή και μέσα στο μάτι!!! Το αποτέλεσμα της χρόνιας παρασίτωσης είναι κατά κανόνα καρδιαναπνευτικά νοσήματα, όπως η δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, η πνευμονική υπέρταση, η πνευμονική θρομβοεμβολή, πνευμονία, νεφρίτιδα και άλλα.

Συμπτώματα
Αρχικά τα ζώα είναι ασυμπτωματικά. Καθώς όμως η νόσος εξελίσσεται και ανάλογα με τη μορφή που παίρνει, μπορεί να παρατηρηθούν μια ποικιλία συμπτωμάτων όπως: εύκολη κόπωση, απώλεια βάρους προοδευτικά, βήχας ο οποίος γίνεται όλο και πιο συχνός στο πέρασμα του χρόνου, αιμόπτυση, αναιμία, μυϊκή αδυναμία, δύσπνοια, πυρετός, λιποθυμικές κρίσεις, συσσώρευση υγρού στην κοιλιά (ασκίτης), οιδήματα (πρηξίματα), ίκτερος, αιμορραγίες, ανορεξία, λήθαργος. Η εικόνα αυτή δεν εμφανίζεται απότομα, αλλά εξελίσσεται με το χρόνο, και γίνεται βέβαια όλο και πιο βαριά.

Θεραπεία
Στα αρχικά στάδια η θεραπεία είναι εφικτή και σχετικά απλή. Όσο προχωράει η ασθένεια όμως, τόσο τα πράγματα περιπλέκονται και η θεραπεία γίνεται δύσκολη, έως και ανέφικτη, λόγω της επιβάρυνσης του οργανισμού. Υπάρχουν ειδικά φάρμακα για να θανατωθούν τα ενήλικα παράσιτα, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να εφαρμοστεί και ένα ολοκληρωμένο σύστημα υποστηρικτικής αγωγής π.χ. οροί, μεταγγίσεις, κλωβός οξυγόνου κλπ. Επίσης το ζώο θα πρέπει να βρίσκεται σε σχετική ακινησία, ενώ θα πρέπει να τρωει ειδικές τροφές.

Διάγνωση
Υποψία της ασθένειας τίθεται από την εύκολη κόπωση και τον βήχα. Απαιτούνται όμως πολλές και ειδικές εξετάσεις για επιβεβαίωση, αλλά και για να αξιολογηθεί η κατάσταση του οργανισμού και να αποφασιστεί πιο θεραπευτικό σχήμα θα ακολουθηθεί. Οι ακτινογραφίες, το υπερηχογράφημα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, οι αναλύσεις ούρων και οι εξετάσεις αίματος είναι επιβαλλόμενα διαγνωστικά μέσα και χωρίς αυτά είναι παρακινδυνευμένο και εγκληματικό να αποτολμάται η θεραπεία.

Πρόληψη
Εδώ θα πρέπει να δοθεί έμφαση. Ο στόχος του κάθε ιδιοκτήτη θα πρέπει να είναι η αποφυγή της μόλυνσης του σκύλου του. Θα μπορούσαμε σε γενικές γραμμές να διαχωρίσουμε τα προληπτικά – προφυλακτικά μέτρα σε δύο κατηγορίες: στα εντομοαπωθητικά και στα κυρίως φαρμακευτικά. Η εντομοαπώθιση δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κυκλοφορούν αρκετά προϊόντα στην αγορά τα οποία απωθούν τα κουνούπια από το σώμα του σκύλου. Δεν μπορούν βέβαια να εγγυηθούν 100% εντομοαπώθιση, όμως η αποτελεσματικότητά τους είναι σημαντική και γι’ αυτό κρίνονται απαραίτητα. Προσοχή όμως σε δύο σημεία. Διαβάστε τις οδηγίες προσεκτικά για την σωστή εφαρμογή. Η λανθασμένη τοποθέτηση μειώνει την αποτελεσματικότητα. Το δεύτερο σημείο αφορά την ίδια την παρασίτωση. Αν το ζώο είναι ήδη μολυσμένο η εντομοαπώθιση είναι άνευ νοήματος για το ίδιο (αφού έχει ήδη μολυνθεί), αλλά είναι σημαντική διότι προφυλάσσονται άλλα ζώα. Επίσης θα πρέπει να προσέξετε στο προϊόν που θα χρησιμοποιήσετε να αναφέρεται σαφώς στις ενδείξεις το εντομοαπωθητικό αποτέλεσμα κατά των κουνουπιών. Πολλά καταστήματα είτε από άγνοια είτε από πρόθεση, μόνο και μόνο για να πουλήσουν, προωθούν προϊόντα τα οποία υποτίθεται ότι απωθούν τα κουνούπια, ενώ στην πράξη δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Σε ότι αφορά τα φάρμακα, υπάρχουν σκευάσματα τα οποία φονεύουν τις μικροφιλάριες, χωρίς αυτές να προλάβουν να εξελιχθούν. Υπάρχουν χάπια, τα οποία χορηγούνται μια φορά το μήνα από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Κυκλοφορούν και αμπούλες οι οποίες μεταξύ άλλων ενδείξεων, φονεύουν και τις μικροφιλάριες και τοποθετούνται επίσης σε μηνιαία βάση. Το οπλοστάσιο όμως της πρόληψης της διροφιλαριώσης εμπλουτίστηκε πρόσφατα με ένα καινούριο πρωτότυπο προϊόν, υπό μορφή ένεσης. Μια και μόνο χορήγηση του προϊόντος αυτού, παρέχει αποτελεσματική προστασία για 6-12 μήνες!!! Η δραστική ουσία που περιέχει είναι σε τέτοια μορφή ώστε να απελευθερώνεται σιγά – σιγά και για μεγάλο χρονικό διάστημα, παρέχοντας προστασία. Τα προϊόν είναι ασφαλές για το ζώο ακόμα και στην περίπτωση της εγκυμοσύνης, ενώ δεν παρουσιάζει τοξικότητα ακόμη και σε μεγάλες δόσεις. Οι ιδιότητες αυτές, καθιστούν το προϊόν αυτό ως μέσο πρώτης επιλογής στην μάχη κατά της διροφιλαρίωσης.
Σημαντικό ζήτημα στην πρόληψη είναι και ο ετήσιος έλεγχος του ζώου για πιθανή μόλυνση. Ο έλεγχος αυτός γίνεται εύκολα και γρήγορα με τα ειδικά τεστ που κυκλοφορούν στην αγορά και υπάρχουν σε κάθε κτηνιατρείο. Με τον τρόπο αυτό, ακόμα και αν ο σκύλος έχει μολυνθεί, επειδή η διάγνωση θα είναι έγκαιρη, οι πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας, θα είναι αυξημένες.